Μανόλης Πρατικάκης: Όραμα μου μια πνευματική παγκοσμιοποίηση
12:22 - 30 Μαρτίου 2018
Ο Κρητικός Μανόλης Πρατικάκης από το Μύρτος, ένα μικρό χωριό στις νότιες ακτές του νησιού, είναι συγγραφέας 18 ποιητικών συλλογών, σεναρίων, διηγημάτων, νουβέλλων και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή Έλληνες ποιητές.
Χθες βράδυ, διοργανώθηκε στη Λευκωσία, στο Σολώνειο Κέντρο Βιβλίου μαζί με τις εκδόσεις Κέδρος, τιμητική εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο του.
Το ΚΥΠΕ συνομίλησε με τον ποιητή, οι ανησυχίες και προβληματισμοί του οποίου εκτείνονται πολύ πέραν της τέχνης του και αγγίζουν φιλοσοφικά, ψυχικά (όντας διακεκριμένος ψυχίατρος στο επάγγελμα), κοινωνικά και παγκόσμια ζητήματα, με άλλα λόγια, οτιδήποτε μπορεί να ρυθμίσει και να καθορίσει τη μοίρα του σύγχρονου ανθρώπου και του κόσμου γενικότερα.
Παρέθεσε επίσης το όραμά του για μια πνευματική παγκοσμιοποίηση ως αντίβαρο στην εμπορική παγκοσμιοποίηση, η οποία οδήγησε τον άνθρωπο στον άκρατο και βλαβερό καταναλωτισμό προϊόν των ασφυκτικών αδιεξόδων που τον περιζώνουν.
Αναφερόμενος αρχικώς στην ποιητική του, ο κ. Πρατικάκης είπε ότι διατηρεί έναν ανοικτό διάλογο με προγενέστερους συγγραφείς όπως είναι ο Κάφκα, ο Έλιοτ, ο Ρεμπό, ο Μπωντλέρ, ο Αραγκόν, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Καρούσος κ.α.
Ερωτηθείς αν μετά από τη συγγραφή 18 ποιητικών συλλογών, δυο σεναρίων για μεγάλου μήκους ταινία, ενός βιβλίου με διηγήματα και ενός βιβλίου με νουβέλλες, αισθάνεται ότι είπε αυτά που ήθελε να πει, απάντησε ότι η ποίησή του είναι μια τέχνη εν πορεία, “γράφω περίπου 40 χρόνια τώρα αλλά πιστεύω ότι έχω να δώσω πολλά πράγματα, ήδη ετοιμάζω να ολοκληρώσω την τριλογία μου στη βάση της ανατολικής φιλοσοφίας, η οποία μας ενθαρρύνει να συγκροτήσουμε το “εγώ” ώστε να ανεβάσουμε την αυτοεκτίμηση μας για να αντιμετωπίσουμε τις σύγχρονες προκλήσεις”.
Πρόσθεσε ότι ο άνθρωπος στη σημερινή εποχή των κοινωνικών καταναγκασμών θέλει να παρουσιάζει στους άλλους ανθρώπους ένα εξιδανικευμένο πορτρέτο το οποίο δεν αντιστοιχεί με το αληθινό του πρόσωπο. Αυτό, είπε, δημιουργεί μια αλλοτρίωση που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο αν όλες οι πνευματικές δυνάμεις του κόσμου συνενώσουν τη φωνή τους και συνεργήσουν υπέρ μιας πνευματικής παγκοσμιοποίησης η οποία, με όπλο τις ηθικές και πνευματικές αξίες, θα αντιμετωπίσει το παγκόσμιο καταναλωτικό τέρας, προϊόν της εμπορικής παγκοσμιοποίησης που έχει βαθύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Κάτι ανάλογο, υπενθύμισε, είχε γίνει και με τον γαλλικό διαφωτισμό όπου ο Βολταίρος, Ντιντερό, Ρουσώ και ο Καντ κατόρθωσαν να αλλάξουν την προσωπικότητα του ανθρώπου. Δεν είναι κάτι απλό, προϋποθέτει την έγερση των χιλιάδων πνευματικών ανθρώπων, συμπλήρωσε.
Επανερχόμενος στο ζήτημα της ποίησης, είπε, ενθυμούμενος τον στίχο του Λειβαδίτη (με τον οποίο συνδέοταν με στενή φιλία) ότι “τα καλύτερα ποιήματα δεν θα γραφτούν ποτέ”, πως πάντα θα γράφονται καλύτερα από τα προηγούμενα ποιήματα.
“Κάθε ποιητή τον κρίνει ο χρόνος, ο αληθινός ποιητής, ο αυθεντικός ποιητής δεν μπορεί να μείνει στην αφάνεια, υπάρχουν κάποιοι που διατηρούνται στην επιφάνεια με τεχνητά μέσα, όμως και αυτούς ο χρόνος θα τους κατατάξει εκεί που πρέπει. Ο χρόνος είναι πανδαμάτορ”, τόνισε.
Σε ερώτηση αν η ποίηση έχει θέση στο σύγχρονο κόσμο της εικόνας, της υπερταχύτητας και του επιφαινομένου, ήταν απόλυτος, ότι στους χαλεπούς καιρούς πρέπει να επιλέγουμε την ποίηση, “ένα αντίβαρο, μια αντίστοιξη που μαζί με τις άλλες τέχνες θα δημιουργήσουν την πνευματική παγκοσμιοποίηση.”
Κληθείς να δώσει μια εξήγηση για το φαινόμενο της ποιητικής εκδοτικής και διαδικτυακής υπερπαραγωγής, σε σχέση με το ότι εμπορικά η ποίηση δεν πουλά, ο κ. Πρατικάκης παρατήρησε ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση έκανε τους ανθρώπους να στραφούν προς τα μέσα, προς την αισθητική, προς την ποιότητα της έκφρασης της ζωής. “Τώρα γράφονται πολύ περισσότερα ποιήματα από πριν δέκα χρόνια ας πούμε, οι άνθρωποι έχοντας αποκλειστεί, ταλαιπωρηθεί, βασανιστεί, βρίσκουν στην ποίηση ένα καταφύγιο”.
Αναφερόμενος στην ελληνική ποίηση, επεσήμανε ότι κατέχει μια σημαίνουσα θέση στο παγκόσμιο ποιητικό γίγνεσθαι και επικαλέστηκε τη γνώμη του σπουδαίου μεταφραστή ελληνικής ποίησης στα γαλλικά, Μισέλ Βόλκοβιτς, ότι στη Ελλάδα η νεότερη ποίηση μετά το 1970, είναι πολύ καλύτερη απ’ό,τι στη Γαλλία και στην Αγγλία.
Όσον αφορά την εκτίμηση του για την κυπριακή ποίηση, υπόμνησε τους Κυριάκο Χαραλαμπίδη, Λεύκιο Ζαφειρίου και Χρήστο Μαυρή, τους οποίους γνωρίζει προσωπικά και πρόσθεσε ότι ο κυπριακός λαός “είναι ένας λαός ποιητικός, λυρικός που τραγουδάει όπως εμείς οι Κρητικοί ως εκ τούτου έχει να παρουσιάσει αξιόλογη ποίηση”.
Όσον αφορά τον ρόλο του αναγνώστη, εξέφρασε την πεποίθηση “πως ένας καλός αναγνώστης της ποίησης είναι για μένα συνδημιουργός, χωρίς αυτόν δεν υπάρχει ποίηση”.
Στην εκδήλωση που προηγήθηκε της συνέντευξης, ο Ομότιμος καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου Θεοδόσης Πυλαρινός είπε ότι η συνάντηση της προσωκρατικής σκέψης με την ανατολική φιλοσοφία, οδηγεί τον Πρατικάκη σε ιδιότυπες συνθέσεις, συναιρέσεις δρόμων που ανκαι τέμνονται, ακολουθούν στη συνέχεια μια συγκλητική διαδρομή.
Αναφερόμενος στο ποιητικό του έργο “Κιβωτός”, είπε ότι λειτουργεί ως εκροή προηγούμενων συλλογών και ως ένα είδος βιωματικής ερμηνείας τους. “Η Κιβωτός είναι η ερμηνεία του προηγούμενου ποιητικού κόσμου του Πρατικάκη, από την άλλη, είναι η ζωή του, ο κόσμος του”.
Οι συλλογές του Πρατικάκη, συνέχισε, αποτελούν ποταμούλες που χύνονται στη θάλασσα του Μύρτους (τόπος καταγωγής του ποιητή), συγκοινωνούντα δοχεία που εμπεριέχουν πολύτιμα τιμαλφή, ένα πολύχρωμο μωσαϊκό που βρίσκει την φερέκαρπη μήτρα του στην Κίβωτο, πηγή της πληθωρικής λυρικότητας και της στοχαστικής διάθεσης του ποιητή, της προφορικότητας και του ονειρικού του λόγου. Στην Κιβωτό, ο ποιητής ως άλλος Νώε αφήνει υποθήκες επιλέγοντας τι να σωθεί από τη μνήμη του και τι όχι. Ο ποιητής ταυτίζεται με το Μύρτος και παράθεσε το στίχο του Πρατικάκη “οι ευωδίες του Μύρτου γέμισαν μελωδίες το πνευστό μου στήθος”.
Η Κιβωτός, τόνισε ο κ. Πυλαρινός, αποτελεί αναγνωστικό οδηγό και ποιητικό χάρτη για όποιον θέλει να εμβαθύνει στην ποίηση του Πρατικάκη. Το χωριό του Μύρτος (νότια παράλια της Κρήτης), αποκτά θέση συμβόλου, πηγής φωτός που καταφωτίζει ολόκληρη τη διαδρομή του, σημείο εκκίνησης και επανόδου. Αφανές σκηνικό, η Ελλάδα που έφυγε και η Ελλάδα που έρχεται και ανησυχεί τον ποιητή. Ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν τη ζωή και την ιδεολογία του, ένα κοινωνικό πανόραμα, εξηγητικό της ποιητικής του περιπέτειας, κατάστιγκτο από συμβάντα της ιστορίας του τόπου του, με τις πληγές του που τις είδε χαίνουσες.
Ο Πρατικάκης πιστεύει βαθιά ότι ο άνθρωπος είναι πλάσμα της φύσης και πρόσωπο της ιστορίας, είπε ο Καθηγητής. Στην πρώτη εκδοχή, η ύπαρξη του είναι αναπαλλοτροίωτη ενώ στην ιστορική προοπτική του υφίσταται τα δεινά της κοινωνικής αλλοτρίωσης που οδηγεί σε υπαρξιακά αδιέξοδα.
Πιστεύει ακόμα ότι η γλώσσα είναι το πνευματικό μας οικοσύστημα.
Η φιλόλογος Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή μίλησε για την ποιητική συλλογή του Πρατικάκη “Λιθοξόος” το δεύτερο μέρος της τριλογίας του που άρχισε με την “Κιβωτό”.
Χαρακτήρισε τον Πρατικάκη πολύτροπο τεχνίτη του λόγου που σε καλεί να αποκρυπτογραφήσεις τα κρυπτικά μηνύματα μιας νοήμονος ποίησης. Τα ποιήματα του Λιθοξόου, επισήμανε, συγκροτούν μια αριστοτεχνική ποιητική σύνθεση και αποτελούν ένα αέναο ποίημα. Εγκλείουν στον πυρήνα τους αλληγορικούς συμβολισμούς πολλαπλών εξακτινώσεων.
“Ο πόθος προς τη γυναίκα όχι απλώς ως ληξιπρόθεσμος αισθησιασμός αλλά ως ενεστώτας διαρκείας πυροδοτεί το ερωτικό πάθος του ποιητή και δίνει φωνή στο αγέννητο μέσα του ποίημα για να μπορούν να αναπετάξουν τα πέτρινα πουλιά της νήσου σε τόπο ιερό της δικής του νήσου που εμπνέει την τέχνη της ποίησης του”.
Την εκδήλωση συντόνιζε ο ποιητής Χρήστος Μαυρής.
Χθες βράδυ, διοργανώθηκε στη Λευκωσία, στο Σολώνειο Κέντρο Βιβλίου μαζί με τις εκδόσεις Κέδρος, τιμητική εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο του.
Το ΚΥΠΕ συνομίλησε με τον ποιητή, οι ανησυχίες και προβληματισμοί του οποίου εκτείνονται πολύ πέραν της τέχνης του και αγγίζουν φιλοσοφικά, ψυχικά (όντας διακεκριμένος ψυχίατρος στο επάγγελμα), κοινωνικά και παγκόσμια ζητήματα, με άλλα λόγια, οτιδήποτε μπορεί να ρυθμίσει και να καθορίσει τη μοίρα του σύγχρονου ανθρώπου και του κόσμου γενικότερα.
Παρέθεσε επίσης το όραμά του για μια πνευματική παγκοσμιοποίηση ως αντίβαρο στην εμπορική παγκοσμιοποίηση, η οποία οδήγησε τον άνθρωπο στον άκρατο και βλαβερό καταναλωτισμό προϊόν των ασφυκτικών αδιεξόδων που τον περιζώνουν.
Αναφερόμενος αρχικώς στην ποιητική του, ο κ. Πρατικάκης είπε ότι διατηρεί έναν ανοικτό διάλογο με προγενέστερους συγγραφείς όπως είναι ο Κάφκα, ο Έλιοτ, ο Ρεμπό, ο Μπωντλέρ, ο Αραγκόν, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Καρούσος κ.α.
Ερωτηθείς αν μετά από τη συγγραφή 18 ποιητικών συλλογών, δυο σεναρίων για μεγάλου μήκους ταινία, ενός βιβλίου με διηγήματα και ενός βιβλίου με νουβέλλες, αισθάνεται ότι είπε αυτά που ήθελε να πει, απάντησε ότι η ποίησή του είναι μια τέχνη εν πορεία, “γράφω περίπου 40 χρόνια τώρα αλλά πιστεύω ότι έχω να δώσω πολλά πράγματα, ήδη ετοιμάζω να ολοκληρώσω την τριλογία μου στη βάση της ανατολικής φιλοσοφίας, η οποία μας ενθαρρύνει να συγκροτήσουμε το “εγώ” ώστε να ανεβάσουμε την αυτοεκτίμηση μας για να αντιμετωπίσουμε τις σύγχρονες προκλήσεις”.
Πρόσθεσε ότι ο άνθρωπος στη σημερινή εποχή των κοινωνικών καταναγκασμών θέλει να παρουσιάζει στους άλλους ανθρώπους ένα εξιδανικευμένο πορτρέτο το οποίο δεν αντιστοιχεί με το αληθινό του πρόσωπο. Αυτό, είπε, δημιουργεί μια αλλοτρίωση που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο αν όλες οι πνευματικές δυνάμεις του κόσμου συνενώσουν τη φωνή τους και συνεργήσουν υπέρ μιας πνευματικής παγκοσμιοποίησης η οποία, με όπλο τις ηθικές και πνευματικές αξίες, θα αντιμετωπίσει το παγκόσμιο καταναλωτικό τέρας, προϊόν της εμπορικής παγκοσμιοποίησης που έχει βαθύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Κάτι ανάλογο, υπενθύμισε, είχε γίνει και με τον γαλλικό διαφωτισμό όπου ο Βολταίρος, Ντιντερό, Ρουσώ και ο Καντ κατόρθωσαν να αλλάξουν την προσωπικότητα του ανθρώπου. Δεν είναι κάτι απλό, προϋποθέτει την έγερση των χιλιάδων πνευματικών ανθρώπων, συμπλήρωσε.
Επανερχόμενος στο ζήτημα της ποίησης, είπε, ενθυμούμενος τον στίχο του Λειβαδίτη (με τον οποίο συνδέοταν με στενή φιλία) ότι “τα καλύτερα ποιήματα δεν θα γραφτούν ποτέ”, πως πάντα θα γράφονται καλύτερα από τα προηγούμενα ποιήματα.
“Κάθε ποιητή τον κρίνει ο χρόνος, ο αληθινός ποιητής, ο αυθεντικός ποιητής δεν μπορεί να μείνει στην αφάνεια, υπάρχουν κάποιοι που διατηρούνται στην επιφάνεια με τεχνητά μέσα, όμως και αυτούς ο χρόνος θα τους κατατάξει εκεί που πρέπει. Ο χρόνος είναι πανδαμάτορ”, τόνισε.
Σε ερώτηση αν η ποίηση έχει θέση στο σύγχρονο κόσμο της εικόνας, της υπερταχύτητας και του επιφαινομένου, ήταν απόλυτος, ότι στους χαλεπούς καιρούς πρέπει να επιλέγουμε την ποίηση, “ένα αντίβαρο, μια αντίστοιξη που μαζί με τις άλλες τέχνες θα δημιουργήσουν την πνευματική παγκοσμιοποίηση.”
Κληθείς να δώσει μια εξήγηση για το φαινόμενο της ποιητικής εκδοτικής και διαδικτυακής υπερπαραγωγής, σε σχέση με το ότι εμπορικά η ποίηση δεν πουλά, ο κ. Πρατικάκης παρατήρησε ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση έκανε τους ανθρώπους να στραφούν προς τα μέσα, προς την αισθητική, προς την ποιότητα της έκφρασης της ζωής. “Τώρα γράφονται πολύ περισσότερα ποιήματα από πριν δέκα χρόνια ας πούμε, οι άνθρωποι έχοντας αποκλειστεί, ταλαιπωρηθεί, βασανιστεί, βρίσκουν στην ποίηση ένα καταφύγιο”.
Αναφερόμενος στην ελληνική ποίηση, επεσήμανε ότι κατέχει μια σημαίνουσα θέση στο παγκόσμιο ποιητικό γίγνεσθαι και επικαλέστηκε τη γνώμη του σπουδαίου μεταφραστή ελληνικής ποίησης στα γαλλικά, Μισέλ Βόλκοβιτς, ότι στη Ελλάδα η νεότερη ποίηση μετά το 1970, είναι πολύ καλύτερη απ’ό,τι στη Γαλλία και στην Αγγλία.
Όσον αφορά την εκτίμηση του για την κυπριακή ποίηση, υπόμνησε τους Κυριάκο Χαραλαμπίδη, Λεύκιο Ζαφειρίου και Χρήστο Μαυρή, τους οποίους γνωρίζει προσωπικά και πρόσθεσε ότι ο κυπριακός λαός “είναι ένας λαός ποιητικός, λυρικός που τραγουδάει όπως εμείς οι Κρητικοί ως εκ τούτου έχει να παρουσιάσει αξιόλογη ποίηση”.
Όσον αφορά τον ρόλο του αναγνώστη, εξέφρασε την πεποίθηση “πως ένας καλός αναγνώστης της ποίησης είναι για μένα συνδημιουργός, χωρίς αυτόν δεν υπάρχει ποίηση”.
Στην εκδήλωση που προηγήθηκε της συνέντευξης, ο Ομότιμος καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου Θεοδόσης Πυλαρινός είπε ότι η συνάντηση της προσωκρατικής σκέψης με την ανατολική φιλοσοφία, οδηγεί τον Πρατικάκη σε ιδιότυπες συνθέσεις, συναιρέσεις δρόμων που ανκαι τέμνονται, ακολουθούν στη συνέχεια μια συγκλητική διαδρομή.
Αναφερόμενος στο ποιητικό του έργο “Κιβωτός”, είπε ότι λειτουργεί ως εκροή προηγούμενων συλλογών και ως ένα είδος βιωματικής ερμηνείας τους. “Η Κιβωτός είναι η ερμηνεία του προηγούμενου ποιητικού κόσμου του Πρατικάκη, από την άλλη, είναι η ζωή του, ο κόσμος του”.
Οι συλλογές του Πρατικάκη, συνέχισε, αποτελούν ποταμούλες που χύνονται στη θάλασσα του Μύρτους (τόπος καταγωγής του ποιητή), συγκοινωνούντα δοχεία που εμπεριέχουν πολύτιμα τιμαλφή, ένα πολύχρωμο μωσαϊκό που βρίσκει την φερέκαρπη μήτρα του στην Κίβωτο, πηγή της πληθωρικής λυρικότητας και της στοχαστικής διάθεσης του ποιητή, της προφορικότητας και του ονειρικού του λόγου. Στην Κιβωτό, ο ποιητής ως άλλος Νώε αφήνει υποθήκες επιλέγοντας τι να σωθεί από τη μνήμη του και τι όχι. Ο ποιητής ταυτίζεται με το Μύρτος και παράθεσε το στίχο του Πρατικάκη “οι ευωδίες του Μύρτου γέμισαν μελωδίες το πνευστό μου στήθος”.
Η Κιβωτός, τόνισε ο κ. Πυλαρινός, αποτελεί αναγνωστικό οδηγό και ποιητικό χάρτη για όποιον θέλει να εμβαθύνει στην ποίηση του Πρατικάκη. Το χωριό του Μύρτος (νότια παράλια της Κρήτης), αποκτά θέση συμβόλου, πηγής φωτός που καταφωτίζει ολόκληρη τη διαδρομή του, σημείο εκκίνησης και επανόδου. Αφανές σκηνικό, η Ελλάδα που έφυγε και η Ελλάδα που έρχεται και ανησυχεί τον ποιητή. Ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν τη ζωή και την ιδεολογία του, ένα κοινωνικό πανόραμα, εξηγητικό της ποιητικής του περιπέτειας, κατάστιγκτο από συμβάντα της ιστορίας του τόπου του, με τις πληγές του που τις είδε χαίνουσες.
Ο Πρατικάκης πιστεύει βαθιά ότι ο άνθρωπος είναι πλάσμα της φύσης και πρόσωπο της ιστορίας, είπε ο Καθηγητής. Στην πρώτη εκδοχή, η ύπαρξη του είναι αναπαλλοτροίωτη ενώ στην ιστορική προοπτική του υφίσταται τα δεινά της κοινωνικής αλλοτρίωσης που οδηγεί σε υπαρξιακά αδιέξοδα.
Πιστεύει ακόμα ότι η γλώσσα είναι το πνευματικό μας οικοσύστημα.
Η φιλόλογος Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή μίλησε για την ποιητική συλλογή του Πρατικάκη “Λιθοξόος” το δεύτερο μέρος της τριλογίας του που άρχισε με την “Κιβωτό”.
Χαρακτήρισε τον Πρατικάκη πολύτροπο τεχνίτη του λόγου που σε καλεί να αποκρυπτογραφήσεις τα κρυπτικά μηνύματα μιας νοήμονος ποίησης. Τα ποιήματα του Λιθοξόου, επισήμανε, συγκροτούν μια αριστοτεχνική ποιητική σύνθεση και αποτελούν ένα αέναο ποίημα. Εγκλείουν στον πυρήνα τους αλληγορικούς συμβολισμούς πολλαπλών εξακτινώσεων.
“Ο πόθος προς τη γυναίκα όχι απλώς ως ληξιπρόθεσμος αισθησιασμός αλλά ως ενεστώτας διαρκείας πυροδοτεί το ερωτικό πάθος του ποιητή και δίνει φωνή στο αγέννητο μέσα του ποίημα για να μπορούν να αναπετάξουν τα πέτρινα πουλιά της νήσου σε τόπο ιερό της δικής του νήσου που εμπνέει την τέχνη της ποίησης του”.
Την εκδήλωση συντόνιζε ο ποιητής Χρήστος Μαυρής.
