67ο Φεστιβάλ Βερολίνου: Το πορτρέτο ενός αντικομφορμιστή καλλιτέχνη
19:46 - 10 Φεβρουαρίου 2017
«Ο Ντζιάνγκο ήταν πράγματι ηρωικό πρόσωπο, ο καλλιτέχνης αντιδρά με την τέχνη του και στη συγκεκριμένη περίπτωση με τη μουσική», μου ανάφερε ο σκηνοθέτης Ετιέν Κομάρ, σχολιάζοντας το χαρακτήρα του θρυλικού τζαζίστα Ντγιάνγκο Ράινχαρτ, στη συνέντευξη που μου έδωσε για την ταινία του «Τζιάνγκο», που προβλήθηκε χτες στο διαγωνιστικό τμήμα της 67ης Μπερλινάλε.
Το θέμα ακριβώς της ταινίας είναι αυτό: πώς αντιμετωπίζει ένας καλλιτέχνης όσα συμβαίνουν σε μια κοινωνία, στη συγκεκριμένη περίπτωση ένας μουσικός, και μάλιστα τσιγγάνος όπως ο Ντζιάνγκο, σε μια χώρα υπό χιτλερική κατοχή, όπως ήταν τότε η Γαλλία (η ιστορία της ταινίας εκτυλίσσεται το 1943).
Ο πρώην παραγωγός («Τιμπουκτού», «Περί θεών και ανθρώπων») Κομάρ, στην πρώτη του αυτή σκηνοθετική απόπειρα, προσπάθησε, και σε ένα μεγάλο βαθμό, κατάφερε να δώσει το χαρακτήρα του Ντζιάνγκο (του πιο διάσημου, αναγνωρισμένου παγκόσμια για το ταλέντο του, τζαζίστα, στην ιστορία της τζαζ, ο οποίος έπαιξε μαζί άλλους θρύλους της τζαζ, όπως οι Ντιουκ Ελινγκτον και Λούις Άρμστρονγκ), με τη μανία του για τελειότητα (αλλά και για το χρήμα), τις αβαν-γκαρντ ιδέες του για την τζαζ αλλά και την άρνησή του να υποκύψει στην παράδοση και στους κανόνες της κοινωνίας . Η ταινία καταγράφει από τη μια με ρεαλιστικό τρόπο (και μέσα περιορισμένες αλλά σημαντικές στιγμές) την εποχή, ιδιαίτερα σ’ ότι αφορά τον κατατρεγμό των τσιγγάνων (μια γεύση μας δίνεται από την πρώτη σκηνή), χρησιμοποιώντας ακόμη και το στιλ του θρίλερ, φέρνοντας στο νου τον Χίτσκοκ στις σκηνές του τρίτου μέρους της ταινίας, όταν ο Τζιάνγκο αποφασίζει να βοηθήσει τους αντιστασιακούς που θέλουν να φυγαδεύσουν ένα τραυματισμένο αλεξιπτωτιστή, δίνοντας συναυλία σε ένα πλήθος ναζιστών αξιωματικών. Ενώ, από την άλλη, μας προσφέρει και τρεις τουλάχιστο εξαιρετικές συναυλίες του μουσικού, συναυλίες που δίνουν την ευκαιρία στον εξαίρετο ηθοποιό Ρέντα Κάτεμπ να δώσει με δύναμη και πάθος τον τρόπο με τον οποίο ο Ράινχαρτ έπαιζε στη σκηνή, καταφέρνοντας με το παίξιμο του κυριολεκτικά να μαγεύει και να παρασέρνει το ακροατήριό του.
Μιαν ασυνήθιστη ιστορία έρωτα αφηγείται στην ταινία της «Για το πνεύμα και το σώμα» η Ουγγαρέζα Ίλντικο Ενιέντι, που το 1989 με την πρώτη της ταινία, «Ο 20ος μου αιώνας» είχε εντυπωσιάσει και κερδίσει τη Χρυσή Κάμερα στις Κάνες. Η ταινία ξεκινά με ένα ζευγάρι ερωτευμένων ελαφιών σε ένα χιονισμένο δάσος για να μας μεταφέρει σε ένα σφαγείο ζώων (οι σκηνές της σφαγής, στο πρώτο μέρος, είναι από τις πιο βίαιες που έχουμε δει σε ταινία και που ίσως ενοχλήσουν μερικούς), όπου εργάζεται το μελλοντικό ζευγάρι της ταινίας: ο Εντε, διευθυντής των οικονομικών στο σφαγείο και η Μαρία, νέα επιθεωρήτρια ποιότητας. Ο Έντε, ανάπηρος από το ένα χέρι, έχει σταματήσει να ερωτεύεται, ενώ η Μαρία, που δείχνει να ζει σε μια παιδική ακόμη ηλικία, είναι μια γυναίκα με εξαιρετική μνήμη που ακολουθεί κατά γράμμα το νόμο, χωρίς να δείχνει κανένα (τουλάχιστο εξωτερικά) συναίσθημα και που προκαλεί τις αρνητικές (δοσμένες συχνά με κωμική ματιά) αντιδράσεις του προσωπικού. Στη διάρκεια ενός υγειονομικού ελέγχου, θ’ ανακαλύψει πως βλέπει τα ίδια όνειρα με τον Έντε: όνειρα στα οποία ο Έντε είναι το ελάφι κι αυτή η ελαφίνα. Στοιχείο που σταδιακά, αν και μέσα από αρκετά εμπόδια, θα τους φέρει κοντά. Η Ενιέντι αφηγείται με σιγουριά τη βουτηγμένη σε μια μαύρη ατμόσφαιρα, ρομαντική αυτή ιστορία της, με ένα στιλ που συνδυάζει το ρεαλισμό με το λυρισμό, αποσπώντας δυο εξαιρετικές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές της, Μορτασάνι Γκέζα και Αλεξάνδρα Μπορμπέλι.
ΚΥΠΕ
