Θανάσης Λάλας: Ένας «πολύχρωμος» καλλιτέχνης και άνθρωπος!
11:26 - 19 Οκτωβρίου 2015
Η συζήτηση μας ξεκίνησε με ένα τραγούδι. Τόσο χαλαρά και τόσο όμορφα. Ο Θανάσης τραγουδούσε «το άλλα μου λεν τα μάτια σου και άλλα η καρδιά σου» κι εγώ κατάλαβα ότι η συνάντησή μας δεν θα εξελισσόταν καθόλου σε μία τυπική συνέντευξη αλλά σε μία κουβέντα μεταξύ φίλων. Κι ας γνωριζόμασταν για πρώτη φορά! Κι έτσι έγινε. Μιλήσαμε για την τέχνη, για τη ζωή αλλά και για τη δημοσιογραφία του σήμερα.
Θανάση, πες μας λίγο, πώς μπήκε η τέχνη στη ζωή σου…
Πάντα ήταν η τέχνη στη ζωή μου. Απλά κάποια στιγμή εκτός από τον λόγο που είναι ένα εργαλείο, βρήκα ένα καινούριο τρόπο να εκφράσω αυτά που είχα να πω πιο σωστά. Πάντα ήταν η τέχνη μου στη ζωή μου με τα δημοσιογραφικά τετράδια που έκανα σκίτσα κλπ, δεν είχα σκεφτεί ότι πιθανόν να ήταν ένα αφηγηματικό μέσο αυτό για μένα και δεν είχα προς εκεί μία κατεύθυνση. Δεν είχε περάσει ποτέ από το μυαλό μου ότι θα μπορούσα να κάνω ζωγραφική, ούτε υπήρχε κάποιος από την οικογένειά που ασχολείτο με αυτό. Ώσπου κάποιοι άνθρωποι είδαν αυτά που έκανα, όπως γίνεται πάντα και είπαν ότι έχουν ενδιαφέρουν. Στην αρχή δεν πίστευα ότι είχαν ενδιαφέρον, όμως όταν μου είπαν ότι έχει ενδιαφέρον άρχισα να το ψάχνω και το πήρα σοβαρά. Και νομίζω ότι τελικά αυτό είναι το βασικό εργαλείο μου έκφρασής μου.
Έχετε ένα συγκεκριμένο, δικό σας στυλ.
Αυτό ξέρετε το βρίσκει ένας άνθρωπος χωρίς να πιέζεται. Όταν τον πρωτοέδειξα μου έλεγαν ότι αυτά τα σχέδια έχουν ένα χαρακτήρα ξεχωριστό, μια δική τους ταυτότητα. Δεν ξέρω να σου πω τι συμβαίνει στα σκοτεινά μονοπάτια του εαυτού μας, δηλαδή από που προέρχονται όλα αυτά.
Είναι μία ανθρώπινη μορφή που την επινόησα για να εκφράσω το βασικό μήνυμα που ήθελα να πω ότι ζούμε σε μια εποχή που ε΄χουμε γυρίσει την πλάτη στις αισθήσεις. Ενώ βλέπουμε, δεν βλέπουμε, ενώ ακούμε δεν ακούμε, ενώ αγγίζουμε δεν αγγίζουμε, και ήθελα να φτιάξω μια ειδική φυλη΄ανθρώπων που είναι πολύ πιο εσωτερική, γι’ αυτό βλέπετε τα σώματα έχουν λαβύρινθους, έχουν αδιέξοδα, έχουν διαδρόμους, έχουν αιχμές, βέλη. Είναι όλο αυτό το οποίο συμβαίνει μέσα μας και ο σωματότυπος είναι ένα πράγμα το οποίο κρύβει ίσως όλο τον κόσμο του κάθε ανθρώπου. Μέσα από αυτές τις ζωγραφιές προσπαθώ να δείξω ότι εντός μας είναι ο κόσμος και όχι εκτός. Με το εντός μας λειτουργούμε στην καθημερινότητα μας στην πραγματικότητα. Η πραγματικότητα μας είναι η συμμετοχή χιλιάδων εσωτερικών κόσμων. Αυτό το πράγμα μου βγήκε σε μορφή, οι μορφές αυτές είναι αλλοιωμένες γιατί ουσιαστικά δημιουργούν διογκώσεις στα κύρια κέντρα της άισθησης, δηλαδή τα χέρια είναι μεγάλα, τα αυτιά είναι μεγάλα, ένα μάτι. Οπότε είναι το μήνυμα ότι οι αισθήσεις επανέρχονται. Πρέπει να ξαναδούμε τα πράγματα, πρέπει να ξανακούσουμε τα πράγματα, να ακούμε με τα αυτιά μας. Να φθάνει η εσωτερικότητα της λεπτομέρειας του άλλου για να κατανοήσουμε και να μπορέσουμε να γίνουμε ανεκτικοί στη διαφορετικότητα.
Τελικά σε μία κρίση οι άνθρωποι όντως στρέφονται στην τέχνη;
Η τέχνη δεν έχει να κάνει με τη λογική που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα. Εγώ πιστεύω ότι η τέχνη έχει τη δική της διανόηση, τη δική της σκέψη. Είναι παράλληλη με την πραγματικότητα. Όποια κι αν είναι η πραγματικότητα υπάρχει μία παράλληλη ζωή η οποία είναι η ζωή της τέχνης. Είναι σαν να ζεις σε ένα εσωτερικό χώρο και να ανακαλύπτεις ότι έχει μία ταράτσα ο χώρος αυτός. Σαν να ζεις σε ένα κλειστό χωριό και κάποιοι από αυτούς τολμούν να βγούνε μια βόλτα πέρα από το δάσος για να ανακαλύψουν τους υπόλοιπους ανθρώπους. Η τέχνη είναι η σκέψη του Κολόμβου ας πούμε. Εκεί που λένε όλοι ότι υπάρχει ένας γκρεμός στο τέρμα, αυτός αποφασίζει να κάνει το ταξίδι. Η τέχνη λοιπόν είναι η κινητήρια δύναμη που σε οδηγεί στο ταξίδι. Σου δίνει τη δυνατότητα μιας άλλης οπτικής των πραγμάτων.
Υπήρξαν κάποιοι καλλιτέχνες που επηρέασαν συνειδητά ή υποσυνείδητα στην τελική αυτή μορφή τέχνης;
Υπάρχει ένα κολακευτικό σχόλιο και είναι κολακευτικό γιατί είναι συνεπές με τη δουλειά μου. Εκ των υστέρων το ανακάλυψα. Που έχει κάνει η Μαρίνα Λαμπράκη, Διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης, που έρχεται στις εκθέσεις και μιλάει στον κόσμο γι’ αυτό που έχει δει και είπε ότι όταν βλέπεις μία έκθεση του Λάλα είναι σαν να κάνεις ένα περίπατο στην ιστορία της τέχνης. Όμως ενώ βλέπεις λεπτομέρειες που μπορεί να σε πηγαίνουν σε συγκεκριμένες αναφορές, όταν τελειώνεις την έκθεση νιώθεις ότι αυτό όλο το πράγμα το έχει αφομοιώσει. Πιστεύω ότι οι επιρροές λοιπόν δεν έχουν μεγάλη σημασία. Σημασία έχει το πώς αφομοιώνεις τα πράγματα, όπως και στη ζωή. Δεν έχει σημασία τι συμβαίνει στη ζωή, σημασία έχουν τα συμβάντα της ζωής και πώς τα ερμηνεύεις αυτά. Τι χαρακτήρα του δίνεις. Γιατί όλοι βιώνουμε το ίδιο πράγμα. Κι εγώ ερωτεύομαι κι εσύ ερωτεύεσαι, κι εγώ χτυπάω το πόδι μου κι εσύ χτυπάς το πόδι σου κι εσύ πιθανόν να είχες μια μάνα που σε πίεζε στην εφηβεία σου κι εγώ είχα μια μάνα που με πίεζε. Σημασία έχει πως μετουσιώνει ο καθένας τη λύπη, τη στεναχώρια, τη χαρά.
Η έκθεση «Ένα νησί μια θάλασσα χρωμάτων» σε τι αναφέρεται; Η λέξη νησί αναφέρεται στην Κύπρο ή είναι μεταφορική;
Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τίτλος γιατί γίνεται σε ένα νησί. Έχει να κάνει με το νησί. Έχει να κάνει με το γεγονός ότι είμαστε σε ένα νησί και συγκεκριμένα στην Κύπρο. Το νησί είναι ένας εγκλεισμός. Είναι δηλαδή η ψυχή μας που κατοικεί σε ένα τόπο που νομίζουμε ότι είναι στέρεος, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που περιτριγυρίζει αυτή τη βεβαιότητα που έχουμε στη ζωή, αυτό το στέρεο πράγμα στη ζωή είναι ένα σαφές πράγμα, που είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ζωής, αυτή η θάλασσα χρωμάτων. Λέω θάλασσα χρωμάτων γιατί η ποικιλία της ζωής είναι στην αβεβαιότητα. Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να πατάνε γερά τα πόδια τους και να μην είναι σε μία θάλασσα αβεβαιότητας. Το ενδιαφέρον είναι ότι καταλαβαίνεις κάποια στιγμή ότι αυτή η θάλασσα της αβεβαιότητας είναι η πολυχρωμία της ζωής. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον λοιπόν τώρα που όλο αυτό γίνεται στην Κύπρο. Γιατί όλο αυτό το βάσανο της Κύπρου στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά το μεγάλο μάθημα ότι δεν πρέπει να εφησυχάζουμε.
Αυτό είναι το μήνυμα που θέλετε…
Ναι αυτή είναι η δουλειά μου. Η χρήση του χρώματος στη ζωή πρέπει να καταλαβαίνουμε ότι στη ζωή τίποτα δεν είναι βέβαιο. Έχουμε στιγμές βεβαιότητας αλλά το παραμικρό γύρω μπορεί να ανατρέψει τα πάντα. Σε αυτά τα πάντα ως ναυαγοί πρέπει να βρούμε τον τρόπο να εξοικειωνόμαστε σε ένα καινούργιο περιβάλλον. Να μην φοβόμαστε. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτή είναι η περιπέτεια. Μάχεσαι σε μία θάλασσα αβεβαιότητα. Αν τα πράγματα τα καταφέρναμε να είναι βέβαια, να είναι μια στεριά ατέλειωτη δεν θα είχε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον.
Ένας πίνακας πόσο στοιχίζει;
Δεν μιλώ γι’ αυτά τα θέματα γιατί δεν με ενδιαφέρει, δεν έχει σημασία.
Δεν ζω μέσα από αυτό. Δε θέλω να ζω μέσα από τη δουλειά μου. Ούτε μέσα από τη δημοσιογραφία ζούσα. Βεβαίως βγάζω κάποια χρήματα. Έχω πολύ περιορισμένες ανάγκες ως άνθρωπος. Ζω επειδή κάνω αυτή τη δουλειά, δεν ζω επειδή έχω λεφτά. Και ένα μήνυμα το οποίο θα μπορούσε κάποιος να στείλει σε περιόδους κρίσης είναι ότι το «τζάμπα» είναι πολύτιμο πράγμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συμμερίζομαι το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά. Αλλά υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται ψυχικά. Ξέρετε πόσο μεγάλο κόστος έχει αυτό να μην έχεις πια φίλους, να μην αγαπάς, να σε τυφλώνουν οι άνθρωποι, πριν φτάσουμε στην υλική κρίση έχουμε περάσει από μία ηθική κρίση. Καταλαβαίνω και νιώθω όλους τους ανθρώπους που έχουν μεγάλη αγωνία για την υλική ανασφάλεια αλλά πάνω από όλα με ενδιαφέρει να δω την ηθική κρίση που μας έχει κάνει να χάσουμε τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά.
Εκτός από τη ζωγραφική ασχολείσαι και με τη συγγραφή. Μίλησέ μας λίγο γι' αυτό.
Μονογραφίες μέσω διαλόγων που είχα με ήρωες. Πιστεύω ότι η ουσία της δημοσιογραφίας είναι όταν γίνεται λογοτεχνία. Η δημοσιογραφία όπως την έβλεπα εγώ, πέρα από την είδηση έχει και ένα άλλο σημαντικό ρόλο. Να είναι ο σύγχρονος αφηγητής της ζωής. Η αφήγηση έχει πολλές μεθόδους. Μία φόρμα είναι οι διάλογοι. Αρχίζει να καταλαβαίνει το ιερατεία ας το θέσουμε των λογοτεχνικών νομιμοποιήσεων ότι οι μαρτυρίες έχουν την ίδια δύναμη που έχουν οι επινοημένες ιστορίες. Εξίσου και το Νόμπελ που πήρε η Αλεξ… Έκανα μία λογοτεχνική προσπάθεια, κάτι που δεν τολμούσα όσο ήμουν μέσα στη δημοσιογραφία. Να μιλήσω για ήρωες. Ήταν μικρά διηγήματα οι συνεντεύξεις. Τώρα μου δίνεται η ευκαιρία να κάνω μυθιστορίες.
Το έχω κάνει με τον Κουνέλη μαζί με τον Βασίλη Βασιλικό, το έκανα με την Αρβελερ και ετοιμάζω τώρα με τον Σον Κόνερι. Όλοι οι διάλογοι με τον Ανδρέα Παπανδρέου και με τον Στέλιο Καζαντζίδη. Ετοιμάζω και ένα μυθιστόρημα άσχετο από αυτά.
Το έχω κάνει με τον Κουνέλη μαζί με τον Βασίλη Βασιλικό, το έκανα με την Αρβελερ και ετοιμάζω τώρα με τον Σον Κόνερι. Όλοι οι διάλογοι με τον Ανδρέα Παπανδρέου και με τον Στέλιο Καζαντζίδη. Ετοιμάζω και ένα μυθιστόρημα άσχετο από αυτά.
Το κεφάλαιο Δημοσιογραφία έχει κλείσει για σένα οριστικά;
Ναι. Έχει κλείσει οριστικά με το πώς είναι σήμερα. Πάντα με ενδιαφέρει η Δημοσιογραφία. Να κάνω περιοδικά και εφημερίδες δεν θέλω. Έχω τόσο πολύ βυθιστεί στη ζωγραφική και στο λόγο με τον τρόπο που σας λέω οπυ δεν έχω χρόνο να ασχοληθώ. Δεν ξέρω βέβαια τι θα φέρει το μέλλον. Δεν γράφω το σενάριο της ζωής μου. Δεν μπήκα ποτέ στη Δημοσιογραφία. Ήταν η ζωή μου. Δημοσιογραφία έκανα για το ταξίδι, τις γνώσεις, την εμπειρία, για να μοιραστώ αυτό που είχα μέσα μου.
Ποια η γνώμη σου για τη Δημοσιογραφία σήμερα;
Δεν πιστεύω πια ότι αυτό το πράγμα είναι Δημοσιογραφία, αλλά είναι δείγμα της κρίσης. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά πάνε καλά στις κρίσεις, αν δεν πηγαίνουν καλά σημαίνει ότι δεν είχανε καλή υποδομή. Στην κρίση φαίνεται πόσο καλή Δημοσιογραφία κάνεις και πόσο καλά ξέρεις να φτιάχνεις ένα εφημερίδα ή ένα περιοδικό. Γιατί έχεις περιορισμένα λεφτά. Και η κρίση των media δεν έχει να κάνει με το ίντερνετ και τα κοινωνικά δίκτυα, όπως ακούω να λέγεται. Ναι υπάρχει μία μάχη μεταξύ των μέσων επικοινωνίας, που υπήρχε από πάντα. Η εφημερίδα δεν έχει πεθάνει, σε πολλά μέρη ανθεί. Άρα άλλη δουλειά κάνει η εφημερίδα και άλλη τα κοινωνικά δίκτυα. Πρέπει να γνωρίζεις τη συνταγή. Άμα γνωρίζεις τη συνταγή θα πηγαίνεις καλά παρόλη την κρίση. Όλα αυτά που γράφει η εφημερίδα τα γράφει και το ίντερνετ. Άρα η εφημερίδα δεν έχει βρει το ρόλο της. Πρέπει να έχει ανάλυση, έρευνα, βάθος. Οι άνθρωποι δηλώνουν το πρόβλημα, δεν το λύνουν.
Ό,τι και να επιλέξεις στη ζωή σου, να έχεις λόγο που το κάνεις. Να σε αφορά. Όχι με την έννοια του βιοπορισμού. Στόχος μας είναι να απαντήσουμε στο υπαρξιακό πρόβλημα που έχουν οι άνθρωποι γιατί είμαστε εδώ σήμερα και σε λίγο δεν θα είμαστε. Ποιος είναι ο ρόλος μας. Κι αυτό δεν σημερινή ιστορία. Κι όταν έγραφε ο Σαίξπηρ ήταν η ίδια ιστορία κι όταν έγραφε ο Όμηρος κι όταν έβγαινε στην αγορά ο Σώκρατης. Αυτή η απάντηση του ανεξήγητου. Ο καθένας πρέπει να προσφέρει την πατημασιά του σε αυτή τη μεγάλη αμμουδιά που κάτω είναι γεμάτοι κόκκους του ερωτήματος γιατί είμαστε σε αυτό κόλπο.
Την έκθεση του Θανάση Λάλα "Ένα νησί μία θάλασσα χρωμάτων μπορείτε να την δείτε στην Ack Gallery, μέχρι τις 31 Οκτωβρίου.
Πράξια Αρέστη
